Patrick Petersen: ChatGPT is slecht voor je brein

[AI & Marketing door Patrick Petersen]

OpenAI publiceerde herfst 2025 dat hun ChatGPT toch vooral privé wordt gebruikt; steeds meer – vooral jonge gebruikers - zetten ChatGPT in als een soort mentale coach met blind vertrouwen. En een medium vertrouwen dat op basis van bewezen benchmarks in 50 procent van de gevallen onjuistheden output, vraagt om brainrot. En dan blijkt zelfs die 50 procent aan de lage kant; de Utrechtse onderzoeker Peters, en zijn Cambridge-collega Benjamin Chin-Yee, analyseerden zomer 2025 bijna 5000 door chatbots gemaakte wetenschappelijke samenvattingen. Wat bleek: in 26 tot 73 procent van de gevallen trekken deze te grote, onjuiste conclusies. Blind vertrouwen op een adviseur die bewezen onzin uitkraamt in veel gevallen lijkt de ultieme opvolger te worden van het platte nepnieuws in de sociale media.

Hadden we niet ooit massaal X/Twitter verlaten door de buzz van nepnieuws?

En dan dat chatbotje als coach. Een AI-chatbotje dat zich 24/7 als vriend voordoet komt voor in menig script van zomaar een horrorfilm. Een anonieme chat die luistert, advies geeft en ogenschijnlijk nooit oordeelt; handig, goedkoop en altijd beschikbaar, maar hij heeft ook een schaduwkant. AI mist nuance, empathie en context; het kan patronen herkennen maar niet écht begrijpen wat er in een mens omgaat. Daardoor kan het oppervlakkige, ongeschikte of zelfs schadelijke adviezen geven en blijkt dat ChatGPT in Nederland voor een overbelasting van het 113-nummer zorgt.

Brainrot?

Stel je voor: je zit daar, mok koffie in de hand, vingers dansend op het toetsenbord, terwijl ChatGPT stilletjes je denkwerk overneemt. Ach, wat een luxe. Gewoon met de ogen dicht een opleiding doorlopen en je niet druk maken over enig leereffect. We starten nog even een nieuwe Netflix-serie op.

Wie nog zelf breintjes wil kraken in deze tijden van AI-luiheid? Kritisch denken is voor losers.

Laten we beginnen met de allereerste waarschuwing: ‘Overvloedig vertrouwen op ChatGPT stompt het brein af en vermindert kritisch denkvermogen’, zo melden de onderzoekers van MIT, ITDaily en onze eigen hersenprof Erik Scherder. De zelfbenoemde AI-experts zijn de nieuwe pillendealers die beweren dat het helemaal schade kent; een pilletje voor het uitgaan geeft energie, maakt je positief en versterkt je beleving. Dat het op termijn depressies en het versneld afsterven van hersencellen veroorzaakt, lijkt bijzaak.

Ja hoor, leg die spullen maar weg, de hersenen mogen met pensioen. Volgens onderzoekers van MIT ondergingen proefpersonen een opmerkelijke daling van hersenactiviteit wanneer ze te vaak vertrouwden op AI voor hun schrijfwerk. Wie zichzelf liever niet verwent met eigen hersenkracht verliest op den duur de spierkracht om kritisch te denken of om tegen de stroom in te zwemmen.

Het doet me denken aan de sigaret. Eerst is het onschuldig: “Ach, één keertje ChatGPT hulp is toch geen probleem” en dan voor je het weet kun je niet meer schrijven zonder jouw digitale buddy. Net zoals je niet meer begint aan een werkdag zonder koffie, gaat ChatGPT voor sommigen fungeren als een mentale nicotinepauze. Je hebt het gewoon nodig. Ook was ooit het roken in reclamecampagnes onderwerp van een gezond leven.

Maar wacht, we zijn er nog niet: de grote techbedrijven – je kent ze wel – slurpen ondertussen gretig jouw data op. Ze trekken jouw digitale brein leeg als basis van menig verdienmodel. Privacy is zó twintigste eeuw. Big Tech zit ergens in een donkere kamer met een gigantisch net, en ChatGPT gooit jouw voorkeuren, vragen, schrijfstijl en gedragingen zonder verpinken in de datavijver. En jij maar denken dat de AI je vriend is. Vertrouw maar op hen; zij weten wat je denkt voordat je het zelf beseft.

Terug naar de geestelijke tabaksverslaving: net zoals rokers hun longen vullen met teer en nicotine, vullen gebruikers van ChatGPT hun geest met gemakzuchtige antwoorden. De cognitieve schadelijke stoffen? We noemen ze automatische hulpjes die kritisch denken verdringen. In het experiment van MIT moest de groep die drie keer had geschreven met ChatGPT daarna zelf schrijven zonder hulp – en hun hersenen gaven nauwelijks een reactie meer.

En ja, net zoals bij roken: eerst betreur je de goedkope naweeën niet, later ben je verslaafd. Je kunt niet meer zonder. Je laat het machinebrein denken voor jou, je vergeet zelf argumenten te construeren, je schrikt als de AI iets zegt dat buiten de lijntjes kleurt.

Zou je dan liever stiekem weer een sigaret opsteken? O, wacht, dat is al verboden (of toch nauwelijks gezond). In plaats daarvan laat je ChatGPT je hersenen langzaam uithollen. Niet spectaculair, maar subtiel en meedogenloos.

Dus ja, beste lezers: je hersenen afstompen op een ontspannen manier, terwijl je denkt dat je hypermodern en efficiënt bent – het klinkt als progressie. Toch? Tot je merkt dat je geen idee meer hebt welke zin je zelf hebt bedacht, en welke zin je simpelweg gememoriseerd hebt door de AI. Als je dan wakker schrikt, kun je altijd nog spijt roken – maar je gedachten zijn misschien al verpakt in een clouddatacenter.

ChatGPT de mentale sigaret van de 21ᵉ eeuw. Zet ‘m rustig aan je lippen, inhaleer wat gemakzucht, en huil later om je hersenen. Veel plezier ermee.

Patrick Petersen RDM MA MSc is AI-expert gericht op businessautomatisering en ondernemer met zijn bureau AtMost(TV), auteur van meer dan twintig prijswinnende boeken over AI, marketing, online tech en maatschappelijke ontwikkelingen, zoals zijn www.handboek.ai. Bovenal is hij docent en spreker.

www.atmost.nl

Volg Marketing Report op LinkedIn!