ABN Amro: Digitale soevereiniteit biedt grote kansen voor Europa

ABN Amro-sectorspecialist Julia Krauwer heeft een analyse gemaakt over hoe Europa nog volop kansen heeft als het digitaal ontwaakt en zich niet afhankelijk blijft maken van de Verenigde Staten of Azië Marketing Report publiceert deze ABN Amro-analyse.

Julia Krauwer: “Er gebeurt al veel moois, maar de interne drempels moeten weg. En we moeten onze ambities hardop uitspreken!”

Als het om technologie ging, liep Europa altijd al aan de hand van grote broer Amerika. Software, servers, cloudopslag: al onze data en systemen waren vertrouwd, maar totaal afhankelijk. Aanvankelijk was dat prima, tot de geopolitieke verhoudingen drastisch op de schop gingen én de opkomst van AI vrijwel alle geledingen in ons bedrijfsleven en onze maatschappij op losse schroeven zette. Julia Krauwer: “De razendsnelle doorbraak van AI transformeert businessmodellen. Die raakt elke onderneming en zeker de bedrijven in tech, media en telecom. De vraag is niet óf je verandert, maar of je als ondernemer het tempo kunt bijhouden.”

Afhankelijkheid maakt kwetsbaar

De Europese techsector kent stevige groeicijfers, maar ook grote onzekerheden. Achter de digitale vooruitgang schuilt een enorme afhankelijkheid, die weinig zichtbaar is voor eindgebruikers. Vrijwel alle servers, chips en software waarop bedrijven, sectoren en zelfs samenlevingen draaien, komen uit de Verenigde Statwen of Azië. Julia Krauwer: “Als die toevoer stokt, raakt dat onze hele digitale economie. De oorlog in Oekraïne, de recente ontwikkelingen met Nexperia en de aanhoudende spanningen tussen China en Taiwan hebben dat bewustzijn versneld.”

Die afhankelijkheid zie je terug in de cijfers van Synergy Research. Tussen 2017 en 2022 werd de Europese cloudmarkt weliswaar vijfmaal groter, maar desondanks dáálde het gezamenlijke marktaandeel van Europese providers: van 27 naar slechts 13 procent. Oorzaak: Amazon, Microsoft en Google groeiden veel sneller. Die hebben ook de afgelopen jaren miljarden geïnvesteerd in datacenters op Europese bodem. ‘Dus terwijl we zelf groeien, groeit de buitenwereld nog veel sterker. De toekomst ligt bij bedrijven die technologie leveren die moeilijk te reproduceren is en die zich slim laten integreren in andermans ecosysteem.”

AI als breekijzer én bedreiging

Kunstmatige intelligentie is volgens de sectoreconoom de belangrijkste drijvende kracht én de grootste ontwrichter van dit moment. Julia Krauwer: “AI verandert alles: van de manier waarop we software ontwikkelen tot de manier waarop we reclame maken en producten verkopen.”

Ze schetst een dubbele beweging: aan de ene kant zorgt AI voor een explosie aan productiviteit. IT-dienstverleners helpen klanten met automatisering, voorspelling en maatwerk, wat nieuwe markten opent. Aan de andere kant dreigt kunstmatige intelligentie delen van de software-industrie zelf te ondergraven. ‘Softwarebedrijven zitten in een gekke spagaat: AI kan je product slimmer maken, maar ook overbodig. De winnaars hebben een sterke kern, unieke data of diepe domeinkennis.’ Bedrijven die hun waarde baseren op unieke algoritmen of datasets zijn beter beschermd tegen generatieve AI die standaardfuncties eenvoudig kan kopiëren.

Volgens de ABN Amro-specialist ontstaat er een nieuw onderscheid, waarbij het niet alleen draait om schaalgrootte, maar vooral of je een heel specifieke en ingenieuze oplossing biedt. Julia Krauwer:  “Ook kleine techbedrijven kunnen enorm snel opschalen; kijk maar naar het Zweedse Lovable. Maar wie alleen een mooie interface levert, loopt het risico dat een AI-agent dat morgen overneemt. De toekomst ligt bij bedrijven die technologie leveren die moeilijk te reproduceren is en die zich slim laat integreren in andermans ecosysteem.”

Van risico naar kans

Waar de afhankelijkheid van buitenlandse spelers voorheen vooral gold als risico, ziet ABN Amro nu ook een kans. Julia Krauwer: “Door de veranderende relatie tussen Amerika en Europa zijn we ons in Europa sterk bewust van het belang van cloudsoevereiniteit. Als Europees bedrijf wil je meer dan ooit weten waar je data staat, wie erbij kan én wie de hoofdschakelaar bedient. Bedrijven die aantoonbaar bewust omgaan met privacy en transparantie, met datasoevereiniteit en daarmee met de continuïteit van hun dienstverlening, hebben daarmee een belangrijke USP in handen: je data zijn veilig opgeslagen in Europa, onder Europese wet- en regelgeving, en daarmee minder afhankelijk van geopolitieke onrust.”

Europees Google Maps-alternatief kiest eigen koers

Dat digitale soevereiniteit en commercieel succes samen kunnen gaan, laat het Amsterdamse Magic Lane zien met hun white-label Location Intelligence Technologie: technologie waarmee andere platforms eenvoudig navigatie- of deelmobiliteitoplossingen kunnen integreren, van elektrische fietsen tot deelauto’s, en met slimme functionaliteiten als offline navigatie en live verkeersdata. CEO Raymond Alves: ‘En de technologie waarborgt privacy: in tegenstelling tot Amerikaanse aanbieders worden gebruikers niet gevolgd; alle data blijft anoniem.’ Dat deze aanpak z’n vruchten afwerpt, blijkt ook uit de cijfers: in het voorjaar steeg het aantal gebruikers van de consumentenapp met 250 procent in zes weken. Hiermee laten we volgens Julia Krayqwel zien dat privacy en performance elkaar niet hoeven uit te sluiten.

Europese soevereiniteit en privacy in de praktijk

Dat creëert kansen voor Europese ondernemers die deze lokale waarden goed invullen: privacy-vriendelijk, transparant en duurzaam. Julia Krauwer: “Compliant zijn blijkt best wel innovatief. Het is een quote van Saskia Lensink, productmanager van GPT-NL. Bedrijven die Europese waarden weten te vertalen naar technologie met schaal, kunnen echt verschil maken. Kijk naar Deeploy, een Utrechts platform voor AI-monitoring, AI-governance en AI-compliance, dat onder meer financiële bedrijven en grote zorginstellingen helpt bij het bewaken van de verantwoorde toepassing van AI in hun organisaties. Of Mistral AI, het Franse platform voor kunstmatige intelligentie, dat de potentie heeft om uit te groeien tot een serieuze uitdager voor de grote AI-ontwikkelaars. 

Cultuur en kapitaal

Mooie initiatieven genoeg, maar toch is Europa er nog lang niet. Julia Krauwer: “We zijn in Nederland en in Europa geweldig in R&D, maar vinden het spannend om te roepen dat we de wereld gaan veroveren.  Die bescheidenheid werkt niet in ons voordeel. Zeker niet waar het gaat om het werven van voldoende kapitaal, dat nu eenmaal onmisbaar is om goede ideeën tot bloei te brengen.

Techbedrijven in Europa hebben aanzienlijk meer moeite om grote investeringen te vinden dan hun tegenhangers in Amerika. Volgens het rapport State of European Tech 2024 is het cumulatieve verschil inmiddels opgelopen tot $375 miljard. In de VS halen start-ups twee keer zo vaak meer dan $15 miljoen op.

Dat is een enorm verschil. En uiteindelijk bepaalt kapitaal of je kunt opschalen.’ Gelukkig ziet Krauwer ook daar een begin van verruiming, al is het voorzichtig. Investeerders zoeken elkaar vaker op’, merkt zij. ‘Daarnaast werkt Brussel aan een zogenoemd 28th regime om investeren en opschalen over grenzen heen te vereenvoudigen. Hiermee ontwikkelt Europa één Europees kader voor ondernemingsrecht, faillissementsrecht, arbeidsrecht en belastingrecht, om een einde te maken aan de huidige versnippering van 27 landen met elk hun eigen regels.’

Cyberweerbaarheid als volwassenheidstest

Naast economische onzekerheid groeit het veiligheidsrisico. Techbedrijven zijn een gewild doelwit voor hackers en spionagegroepen, zeker sinds de digitale infrastructuur onderdeel is van geopolitieke macht. Julia Krauwer: “Je moet er als techbedrijf van uitgaan dat je een keer wordt gehackt. De vraag is hoe je ermee omgaat. Cyberweerbaarheid hoort bij strategische volwassenheid. Het gaat niet alleen om maatregelen om aanvallers buiten je systemen te houden, maar ook om communicatie en herstelvermogen als je onverhoopt toch wordt gehackt. Veerkrachtig zijn houdt in dat je ook weer snel kunt opstaan. De ondernemingen die veiligheid en transparantie verankeren in hun merk, winnen vertrouwen bij klanten én investeerders.”

Fronten van groei

Julia Krauwer ziet op meerdere fronten hoe Europese techbedrijven kunnen groeien, mits ze lef tonen. Julia Krauwer: “We moeten niet alleen minder afhankelijk willen zijn van Big Tech, we moeten vooral zélf sterker willen worden.’ De eerste groeilaag ligt bij AI-integratie: ondernemingen die kunstmatige intelligentie slim verweven in hun producten of processen. ‘Je ziet softwarebedrijven die zelf AI slim integreren in hun producten. En daarmee specialistische en bij voorkeur heel intelligente, domeinspecifieke toepassingen ontwikkelen die het liefst goed schaalbaar zijn, maar niet gemakkelijk door anderen na te maken.’

Een tweede groeilaag is de techniek-infrastructuur, van chips tot datacenters. Julia Krauwer: ‘De vraag naar rekenkracht groeit sneller dan het aanbod van datacenters, terwijl ook energie- en netcapaciteit grenzen stellen. Die nood heeft al tot mooie innovaties geleid. Zoals Axelera AI, een Nederlandse start-up in chips, die energiezuinige en krachtige AI-verwerkingsunits ontwikkelt. Of Asperitas, dat een koelsysteem voor datacenters heeft ontwikkeld waarbij servers worden ondergedompeld in een koelvloeistof, waardoor ze compacter, energiezuiniger en duurzamer werken.”

Bouwstenen voor ontwikkelaars

Met de modulaire architectuur van Magic Lane kunnen ontwikkelaars met de support van AI nu nog sneller een oplossing bouwen. Raymond Alves, CEO van Magic Lane: “We leveren immers niet één app, maar afzonderlijke bouwstenen die door ontwikkelaars kunnen worden gebruikt. Daarnaast is onze softwaredevelopment-kit zelfs aan te roepen door AI-ontwikkeltools. We positioneren ons hiermee bewust aan de achterkant van een applicatie. Daar ligt de kracht: moeilijk repliceerbare technologie, gebouwd op Europese waarden. Hiermee laten we zien dat dit soort technologie – net als Signal en Protonmail, die respectievelijk een alternatief voor een messenger- en e-mailapplicatie hebben – geen idealisme is, maar een realistisch businessmodel.”

De derde groeilaag zit in de focus op Europese waarden. Aanbieders van innovatieve producten die naast slim ook privacy-vriendelijk zijn, copyrights respecteren, energiezuinig zijn, draaien op lokale servers én werken zonder bias, winnen vertrouwen binnen én buiten Europa. Julia Krauwer noemt het Nederlandse Ab Ovo als voorbeeld. “Ze hebben AI geïntegreerd in zowel het ontwikkelproces als in hun daadwerkelijke software, en focussen daarnaast op het ontwikkelen van software die flexibeler én duurzamer werkt. Dat is precies de slag die meer bedrijven moeten maken.”

Talent en ecosystemen

Daarnaast staat of valt het succes van de sector met mensen. Julia Krauwer: “Talent trekt naar plekken waar ambitie voelbaar is’, zegt Krauwer. ‘Universiteiten, start-ups, investeerders: je hebt concentratie nodig. We moeten meer broedplaatsen creëren waar wetenschap en bedrijfsleven elkaar ontmoeten. Alleen dan kun je het talent vasthouden dat nu naar het buitenland vertrekt.’ Ze wijst daarbij onder meer naar de TU Delft en TU Eindhoven, die inmiddels tientallen spin-offs helpen opschalen. ‘Dat zijn hoopvolle signalen. Maar het moet sneller, ambitieuzer en internationaler – met meer lef en durf. In Silicon Valley wordt falen vooral gezien als een leermoment; hier lijkt het nog vooral een schande. Als je grote ambities hardop durft uit te spreken, bereik je ze eerder.”

Meer gelijkwaardig

Alles overziend verwacht Julia Krauwer dat de Europese Big Tech- en AI-ecosystemen de komende jaren stevig groeien. Niet met het primaire doel om volledig los te raken van Amerikaanse tech, maar wel om gelijkwaardiger te worden. Julia Kruawer: We bouwen aan plan B door onze eigen alternatieven te versterken. Wie durft te investeren in die onafhankelijkheid, bouwt aan de volgende generatie Europese tech. Daarbij moet je niet aannemen dat wat vijf jaar geleden werkte, nog goed genoeg is voor de komende vijf jaar. De ondernemers die dat begrijpen, zijn de winnaars van morgen. Wie zijn eigen waarden durft te koppelen aan innovatie en schaal, kan ook nú een wereldspeler worden.”

 Volg Marketing Report op LinkedIn!

 Abonneer je op onze gratis dagelijkse nieuwsbrief

 Registreer jouw bureau gratis in de Marketing Report reclamebureau database The List

Dit artikel is gepubliceerd door: David de Jong