Voorstel NPO: brede taakopdracht met reclame en omroephuizen

Minister Eppo Bruins (NSC) komt met zijn langverwachte plannen voor de landelijke publieke omroep

Minister Eppo Bruins (NSC) heeft zijn plan naar de Tweede Kamer gestuurd voor de hervorming van de landelijke publieke omroep per 1 januari 2029. De minister blijft uitgaan van een brede publieke taakopdracht en geen aanvullende taakopdracht. De NSC-minister blijft ook vasthouden aan externe pluriformiteit met verschillende zelfstandige publieke omroeporganisaties. Ook behoudt de landelijke publieke omroep reclame met de Ster als speler. De minister onderzoekt thans of er uitbreidingen kunnen komen om de inkomsten te verhogen zoals de herintroductie van reguliere reclame bij NPO Start en bij de online uitingen (thans is deze alleen van ideële organisaties toegestaan). RTL Nederland en Talpa Network hebben tegen deze uitbreiding de nodige bezwaren.

NTR

De minister wil de NTR opheffen. Deze bij wet ingestelde omroep heeft de taak om specifieke programma’s te maken over politieke en maatschappelijke ontwikkelingen, op onder meer het gebied van economie, wetenschap en techniek, programma’s voor etnische en culturele minderheden, doelgroepen die elders niet aan bod komen, cultuur en kunst dat elders niet aan bod komt en een breed educatief aanbod. De minister kiest er in zijn voorstel voor de meeste van deze taken bij de op te zetten omroephuizen onder te brengen. Voor de educatieve jeugdtaak van de NTR wil de minister nog een nadere uitwerking maken.

De NTR vreest in een reactie dat de taken die het uitvoert bij de omroephuizen zullen verdwijnen en stelt dat het hart van de publieke omroep daarmee wordt weggehaald. De NTR maakt programma’s als Klokhuis, Dream School, Andere Tijden, Podium Klassiek, Sinterklaasjournaal, Kunststof Radio, Podium Radio, Nieuws&Co Radio (samen met de NOS) en Nieuwsuur (samen met de NOS). In 2019 nog probeerde toenmalig minister Arie Slob tevergeefs de NTR te laten samengaan met de NOS.  De NTR kwam in 1995 (via de toenmalige NPS) voort uit de NOS.

Omroephuizen

De minister wil met zijn beleid vasthouden aan externe pluriformiteit zoals thans gebeurt met omroepverenigingen. Zijn bedoeling is om 4 tot 5 omroephuizen een vaste plek te geven in het publieke bestel waarbij er een beoordeling en verantwoordingcyclus komt, maar ze hoeven niet meer zoals thans het geval is – met vooral een ledenkriterium – mee te dingen naar een plek in het omroepbestel.

Het worden stichtingen, waarbij omroepverenigingen zich mogen clusteren. De bedoeling is dat ze samen de in de samenleving levende geluiden, behoeften en perspectieven in het aanbod vertalen. De bedoeling is dat medewerkers in dienst komen van omroephuizen en de programmatische activiteiten ook (zelf) worden uitgevoerd.

Toch kunnen bestaande omroepverenigingen hun geluiden laten doorklinken en gekoppeld worden aan omroephuizen, zo stelt de minister. Thans zijn er 6 formele (samenwerkings)omroepen: AVROTROS/Powned, BNNVARA, EO, KRO-NCRV, MAX/WNL, VPRO/HUMAN met Ongehoord Nederland en Omroep Zwart als aspirant omroepen.

De minister wil voorkomen dat er een soort tussenlaag ontstaat tussen de huidige omroepverenigingen en de omroephuizen, zoals dat thans met de omroepverengingen en samenwerkingsomroepen bestaat. Omroephuizen krijgen eigen Raden van Toezicht en Raden van Bestuur met een maximale zittingstermijn. De minister denkt dat met minder spelers en bestaanszekerheid voor de omroephuizen er meer vaste contracten vergeven worden aan medewerkers.

Daarnaast moeten er manieren komen waarop mensen zich kunnen melden als zij menen dat een bepaalde mening, type aanbod of perspectief onderbelicht wordt. Omroepen zullen moeten meebewegen met de samenleving.

NPO-organisatie

De NPO-organisatie zal wel het coördinerend orgaan blijven dat ook verantwoordelijkheden blijft houden op het vlak van technologie, distributie en faciliteiten, maar zal minder macht krijgen op het vlak van met name het programmeren. Daartoe krijgt de NPO de taak doelen en ambities voor genres en kanalen te bepalen en ook de budget toekennende taak blijft bij de NPO, maar omroephuizen krijgen meer macht over hoe ze programmeren op zowel de lineaire als on demand-omgeving. Het pitchen van programma’s bij de NPO voor tv-productiebedrijven zal worden afgeschaft en bij de omroephuizen terecht komen. Deels gaat de minister daarmee terug naar de jaren ’90 toen de omroepen nog de eindcontrole hadden over de programmering en omroepen hun eigen avond konden programmeren. 

Bezuinigingen

De landelijke publieke omroep dient 157 miljoen euro te bezuinigen per 2027. De gehele NPO-begroting 2025 bedraagt 1,11 miljard euro waarvan 981,8 miljoen van het ministerie van OCW afkomstig is (172,4 miljoen Ster-reclameinkomsten begroot).

In het kader van de bezuinigingen voert de minister nog een impactanalyse uit voor het vergroten van de reclameopbrengsten van de Ster die naar zijn idee 50 miljoen kunnen opbrengen. Voor de zomer 2025 moet duidelijkheid komen daarover.

Toezicht

Het toezicht blijft bij het Commissariaat voor de Media, waarbij de minister zijn vernietigingsbevoegdheid voor besluiten van het Commissariaat voor de Media overweegt in te trekken. Enkele NPO-toezichtstaken worden verlegd naar het Commissariaat voor de Media. Het Commissariaat voor de Media staat overigens bekend als een toezichthouder die geen of nauwelijks boetes uitdeelt en dit beleidsmatig ook zo heeft ingevoerd.

De plannen komen na lange discussies over het omroepbestel en diverse politieke opvattingen en rapporten. Met het behoud van de algehele taakopdracht, externe pluriformiteit met aparte organisaties en reclame borduurt de NSC-minister voort op het huidige omroepbestel en geeft hij in feite daarbij ook een deel van de NPO-macht aan de omroephuizen. Op 14 april 2025 is er een eerste debat over de plannen in de Tweede Kamer.

 Volg Marketing Report op LinkedIn!

 Abonneer je op onze gratis dagelijkse nieuwsbrief

 Registreer jouw bureau gratis in de Marketing Report reclamebureau database The List

Lees ook:

Gepubliceerd door: David de Jong