Sanne Demir: Ons brein werkt ons soms flink tegen

[Column] Onze manier van denken kan ons duur komen te staan

Bij DCVF Behaviour Consult, onderdeel van creatief bureau DCVF, richten we ons volledig op onderzoek en gedragsstrategie. En zetten we graag onze tanden in vraagstukken die vragen om een andere manier van denken dan reguliere communicatieplannen. Een nieuwe doelgroep of visie, of een transitie of maatschappelijk probleem dat ons aan het hart gaat. Zoals de toename van jongeren met geldproblemen.    

Groeiende financiële problemen

In recent onderzoek van Mediatest werd een zorgwekkend beeld opnieuw bevestigd: jongeren werken meer uren, maar sparen lukt nauwelijks. De prijzen stijgen harder dan hun loonstrook. En 43 procent  van de jongeren maakt gebruik van ‘achteraf betalen’, de helft daarvan simpelweg omdat er op dat moment niet genoeg geld op de rekening staat. Alsof dat nog niet genoeg is, groeide ook het aantal jongeren met een gokverslaving: van 10 procent naar 17 procent. Maar liefst een kwart van de jonge mannen noemt zichzelf (mogelijk) verslaafd.

Dat komt niet doordat ze dom of lui zijn, maar omdat ons brein nu eenmaal anders werkt dan voor onze bankrekening verstandig zou zijn. En omdat dat brein bij jongeren ook nog eens volop in ontwikkeling is. Voor DCVF Behaviour Consult aanleiding om hier eens dieper in te duiken. Want precies daar ligt de kracht van gedragsinzichten: begrijpen hoe en waarom mensen, soms de verkeerde, keuzes maken, zodat we kunnen werken aan gerichte oplossingen.

Drie denkfouten van ons brein

Ons brein maakt de hele dag door beslissingen, bijna allemaal op de automatische piloot. En dat gaat lang niet altijd goed. Het brein kent namelijk talloze valkuilen, die we in de gedragswetenschap biases noemen. Hieronder licht ik drie biases uit die bij financieel risicogedrag een probleem vormen. Dit zijn geen volledige verklaringen voor alle geldproblemen, maar laten zien hoe ons brein soms tegen ons werkt.

1. Present bias – zorgen voor morgen.
   We hechten meer waarde aan directe beloningen dan aan toekomstige voordelen, waardoor we ons onvoldoende voorbereiden. En dan is generatie Z ook nog eens sterk geconditioneerd door instant gratification, omdat ze zijn opgegroeid met socialmedia-algoritmes, directe consumptie, communicatie zonder wachttijd en fast fashion. Allemaal zo ontworpen dat ze een directe dopamineboost geven. Nu is de norm geworden.
2. Optimism bias – dat overkomt mij toch niet.
   Door een overmaat aan optimisme onderschatten we risico’s. Daardoor is er een reële kans dat we onvoorbereid in situaties terechtkomen die grote gevolgen hebben. Precies genoeg geld hebben voor die nieuwe auto voelt als een kans, totdat je een maand later ineens toch die buffer nodig hebt. Een arbeidsongeschiktheidsverzekering voelt als weggegooid geld, totdat je plotseling geen projecten meer kunt aannemen. Veel voorzorgsmaatregelen voelen onnodig, totdat het tij keert.
3. Sociale normen – nou vooruit, ik doe ook mee.
   Financieel gedrag is besmettelijk. En we vinden het moeilijk om van de groepsnorm af te wijken. De druk om mee te doen is groter dan de wens om verstandig te zijn. Wie in een vriendengroep zit waar veel geld wordt uitgegeven, gaat daar dan ook sneller in mee. We kopiëren het gedrag van de groep, ook als we dat eigenlijk niet kunnen betalen.

Van inzicht naar aanpak

Voor dit soort complexe vraagstukken is bewustwording alleen niet genoeg. Ook jongeren weten vaak dondersgoed dat te veel geld uitgeven niet verstandig is. Maar weten is iets heel anders dan doen. Daarom is het belangrijk om het gedrag in kaart te brengen. Waarom doen jongeren wat ze doen? Welke invloeden spelen hierbij een rol? Met deze inzichten kunnen we de juiste gedragstechnieken kiezen om slimme gedragsinterventies te ontwikkelen.

Tijd voor gezamenlijke actie

Financiële laaggeletterdheid is geen individueel falen, maar een maatschappelijk vraagstuk. Het raakt jongeren, maar ook de banken, verzekeraars, beleidsmakers en onderwijsinstellingen die met jongeren te maken hebben.

Daarom de oproep van DCVF Behaviour Consult: laten we financieel risicogedrag samen aanpakken. Niet met meer passieve voorlichting, maar met gedragsdesign dat inspeelt op hoe mensen daadwerkelijk keuzes maken. Want pas als we daar rekening mee houden, kunnen we echt impact maken. En daar hebben we partners uit de financiële sector voor nodig. Doe je mee?

Benieuwd naar triggers om bovenstaande biases aan te pakken? Check deze LinkedIn-post van DCVF, of vraag de whitepaper aan via een mailtje naar [email protected]

Sanne Demir is strateeg en gedragskundige bij De Combinatie van Factoren

www.dcvf.nl

Gedrag beïnvloeden met creativiteit. Niet op gevoel, maar op basis van gedragspsychologie en ervaring met grote merken. Dat is wat wij doen. Digital, social, winkelvloer of massamediaal. Zodat jouw doelgroep in beweging komt. Niet voor niets zit ACT in onze naam en in ons DNA. Want to know how we make people act? Check www.dcvf.nl

 Volg Marketing Report op LinkedIn!

 Abonneer je op onze gratis dagelijkse nieuwsbrief

 Registreer jouw bureau gratis in de Marketing Report reclamebureau database The List

Dit artikel is gepubliceerd door: Saskia van Weert