De EU gaat 200 miljard euro investeren in AI

De Europese Unie heeft deze week op de AI Action Summit in Parijs, pardon, op de Sommet pour l'action sur l'intelligence artificielle want ze zijn niet van de straat daar op het Elysee, aangekondigd dat het 200 miljard euro zal investeren in de ontwikkeling van AI. Nieuwsgierig klikken op de link leidt direct naar een verwijderde YouTube-video: 'Video removed by the uploader'. Deze briljantjes gaan tweehonderd miljard euro belastinggeld investeren in AI?

Een opvallend aspect van het verhaal, want serieuze plannen zijn vooralsnog onvindbaar, is de oprichting van AI-gigafactories, oftewel grootschalige datacenters die moeten dienen als ruggengraat voor Europese AI-ontwikkeling. Zodra politici strooien met teksten over honderden miljarden investeringen en holle frasen uitslaan als AI gigafactories, want datacenter is blijkbaar niet sexy genoeg meer, is het raadzaam scherp te zijn.

Uiteraard is de Europese kretologie een reactie op het ambitieuze Amerikaanse Stargate-project. Ook dat gaat gebukt onder een padvinder-doelstelling als AI te bouwen en te ontwikkelen – en met name AGI – ten behoeve van de hele mensheid.

Het Europese communiqué stelt daartegenover dat de prioriteiten onder meer bestaan uit ervoor zorgen dat AI open, inclusief, transparant, ethisch, veilig, beveiligd en betrouwbaar is, met inachtneming van internationale kaders voor iedereen en AI duurzaam maken voor mensen en de planeet. Het is alsof miss World en Wickie de Viking samen een huiswerkopdracht inleveren.

The Guardian kwam met een heldere samenvatting van de AI-top, waarbij drie zaken in het oog springen: allereerst de wereldwijde erkenning dat AI een enorme invloed heeft op de samenleving en de economie, ten tweede dat de ontwikkelingen in AI versnellen en, helaas, ten derde dat er geen enkele consensus is over de wijze waarop de ontwikkelingen internationaal moeten worden gereguleerd.

De angst onder ondernemers in Europa is dat bureaucraten zonder inhoudelijke expertise het geplande budget gaan verdelen, wat zal resulteren in geldverspilling en trage uitvoering.

Slimmere Europese aanpak: omhels open source AI

Een betere aanpak zou zijn om deze fondsen niet simpelweg aan infrastructuur of vage programma's te besteden, maar te investeren in AI-bedrijven die werken met open-sourcetechnologieën, niet op basis van, maar geïnspireerd door het Chinese DeepSeek.

Door te beginnen met een volledig open-source codebase, inclusief transparante trainingsdata, kan de EU een AI-ecosysteem opbouwen dat breed toegankelijk is voor grote bedrijven, startups, onderzoekers, bedrijven en hopelijk zelfs individuele ontwikkelaars.

De meest praktische aanpak zou de oprichting van een fonds zijn dat investeert in AI-toepassingen die voortbouwen op deze open-source basis. Dit zou idealiter gebeuren in samenwerking met bestaande investeringsfondsen in de markt, om verspilling van belastinggeld te voorkomen, in plaats van een top-down model waarin de EU zelf probeert innovatie te sturen.

De huidige trend binnen AI laat zien dat de meeste investeringen naar grote taalmodellen (LLMs) gaan, met bedrijven als Meta en Microsoft die tientallen miljarden per jaar besteden aan AI-ontwikkeling. Dit betekent dat als Europa niet strategischer omgaat met zijn investeringen, het groot risico loopt achter te blijven.

Focus op open-source AI en een slim investeringsmodel in plaats van een puur infrastructuurgedreven aanpak, zou Europa nog kunnen helpen aan een concurrerend en duurzaam AI-ecosysteem. Maar als de strategie niet snel scherp wordt omgezet in tactische en operationele besluiten, zal deze historische kans verzanden in inefficiëntie en politieke kretologie.

Musk’s OpenAI bod niet voor het echie

Elon Musk heeft aangekondigd dat hij een bod van bijna 100 miljard dollar wil uitbrengen op OpenAI, maar de vraag is of dit een serieus overnamevoorstel is of een strategische zet om zijn aartsvijand Sam Altman dwars te zitten. Musk, die OpenAI mede oprichtte maar later met slaande deuren vertrok, heeft zich fel uitgesproken tegen de transitie door OpenAI van een non-profit naar een commercieel bedrijf.

Een bod van deze omvang zou het voor OpenAI moeilijker maken om de aandelen die de non profit-stichting heeft te verhangen zonder, komt dat heerlijke begrip uit de startup wereld, fiscaal heffingsmoment. Een belangrijke complicatie is dat Microsoft 49 procent van de aandelen in OpenAI bezit, wat betekent dat Satya Nadella’s bedrijf een beslissende stem heeft in een eventuele overname.

Voor Microsoft zou een verkoop bijna 50 miljard dollar opleveren, maar het bedrijf heeft ook een strategisch belang in OpenAI, omdat Microsoft Azure de motor is van OpenAI. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat Microsoft zal staan juichen wanneer OpenAI wordt overgenomen, tenzij er een deal wordt gesloten waarbij Musk’s AI-bedrijf XAI samen met OpenAI een grote klant wordt bij Microsoft.

Opmerkelijk is dat Sam Altman zelf geen aandelen in OpenAI bezit, waardoor hij weinig directe invloed heeft op een overname. Dit benadrukt het ongebruikelijke bestuursmodel van OpenAI, waarbij de controle grotendeels in handen ligt van de stichting die het bedrijf oprichtte.

Musk’s bod lijkt daarom minder een serieuze poging om OpenAI in te lijven en meer een tactische zet om Altman’s plannen te verstoren en de toekomst van OpenAI onzeker te maken. Investeerders zullen zich toch even achter de oren krabben voor ze in deze situatie de door Altman gezochte 40 miljard zullen overmaken op een waardering van 300 miljard.