AI vaak niet meer dan experiment, blijkt uit Data & AI Monitor

Veel organisaties zetten AI wel in, maar slagen er niet in er echt waarde uit te halen. Dat blijkt uit de zesde editie van de Data & AI Monitor 2025/26 van techconsultancy Xebia. Bijna de helft van de bedrijven werkt inmiddels met generatieve AI-assistenten, maar minder dan 40 procent ervaart dit als waardevol. Slechts een derde benut de mogelijkheden volledig.

Het onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met Data Expo onder ruim 500 professionals in Europa en de VS, laat zien dat vertrouwen een grote rol speelt. AI wordt nog niet gezien als volwaardige collega: slechts 28 procent behandelt AI-output gelijkwaardig aan menselijk werk. Daardoor aarzelen organisaties om AI in te zetten bij belangrijke beslissingen.

Gebrekkige datastrategie grootste struikelblok

De basis schiet bij veel bedrijven tekort. Minder dan de helft heeft een duidelijke datastrategie, terwijl 51 procent worstelt met slechte datakwaliteit. Daarnaast ontbreekt in 47 procent van de organisaties een datagedreven cultuur. Ook budget voor AI-experimenten blijft vaak achter.

Sectoren verschillen sterk in volwassenheid. Zakelijke dienstverleners lopen voorop: 70 procent van deze bedrijven heeft duidelijke AI-plannen en weet daar al waarde uit te halen. De maakindustrie en de zorgsector hebben meer moeite, door verouderde systemen, strenge regelgeving en gefragmenteerde data.

Afhankelijkheid van Amerikaanse cloudplatforms

Bijna alle organisaties draaien op cloudsystemen, met Microsoft Azure (47 procent), AWS (24 procent) en Google Cloud (20 procent) als marktleiders. Slechts 7 procent werkt nog zonder cloud. Driekwart van de bedrijven ervaart een sterke afhankelijkheid van deze platforms en meer dan de helft ziet dit als een zorg. In Europa groeit de roep om meer digitale soevereiniteit, vooral in gereguleerde sectoren.

Vooruitblik: AI-agents en werkgelegenheid

45 procent van de respondenten verwacht dat AI-agents op termijn leiden tot minder personeel, al zijn de gevolgen voor werkgelegenheid nog onzeker. In de maakindustrie en zorg leven de grootste zorgen, terwijl zakelijke dienstverleners AI juist zien als versterking van menselijke expertise.

Sjoerd Pieksma, Data & AI Strategy bij Xebia: "AI-agenten en assistenten versnellen de AI-adoptie, maar leggen tegelijk elke zwakte in het datafundament van een organisatie bloot. Zonder duidelijke AI-strategie, robuuste governance en hoogwaardige datakwaliteit doen deze tools meer kwaad dan goed. Naarmate AI meer beslissingen overneemt, lopen de kosten van gebrekkige voorbereiding snel op. Snelheid is verleidelijk, maar alleen een doordachte aanpak zorgt voor blijvend voordeel."

Download Data & AI Monitor 2025/2026

Volg Marketing Report op LinkedIn!